Zerdeşt hakkında günümüzde çok kısıtlı bilgilerin olduğunu başta belirtmek gerekiyor. Eldeki bilgiler yüzyıldır Ortadoğu coğrafyası ve toplumu üzerine uygulanan inkâr-imha ve asimilasyon uygulamalarından kurtulabilen verilerdir. Bu verilerin bir kısmı Sasaniler döneminde tabi ki dönemin iktidar güçlerinin çıkarlarını gözeterek yeniden yazılan bazı Avesta bölümleridir. Bir kısmı İslam adı altında Arap ve diğer egemenlerin saldırılarından kurtulup da kendilerini zorbela Hindistan ve değişik coğrafyalara atabilen Zerdeşti’lerin derleyip korudukları belgeler ve yaşattığı kültürdür. Bir kısmı da Kürtlerin ve Zerdeşti toplulukların günümüze kadar getirdikleri anlatılar ve toplumsal bellek değerleri olurken bir kısmı da tarihi, sosyolojik, etimolojik ve etnolojik araştırmalar sonucu elde edilen bilgi, bulgu ve belgelerdir.

Yine Zerdeşt’in kişiliği, öğretisi hakkında da farklı görüşler vardır. Kimileri peygamber veya sadece bir din öğreticisi ve önderi olduğunu, kimileri de bir filozof veya felsefe kuramcısı olduğunu savunur. Kimisi sadece bir ahlakçı bilge olduğunu belirtir. Peygamberlik, bilgelik ve felsefe geleneğinin toplumun zihinsel ve yapısal gelişim sürecine bağlı olarak ortaya çıktığı açık olduğu için kesin ayrımlara gitmeden fakat Zerdeşt öğretisinin hem peygamberlik ve dinsel yönünü, hem de felsefi öğretisi boyutuyla filozof yönünü ele almaya çalışacağız. Yine Zerdeşt’in etnik kökeni konusunda ilgili olan her güç ve topluluk kendisine göre bir yaklaşım sergilemektedir. Dolayısıyla bu çalışma onun etnik kimliğine de yer vermek hususunda önemlidir. 

Tüm bunları gözeterek kesinlikten ziyade doğruya en yakın değerlendirmeler yapmaya çalışarak geçmişle gelecek, an ile tarih, bireyle toplum, yerel ile evrensellik arasında bir bağ oluşturmak kadar maddi-manevi olan bu kültürel mirası, öğretiyi anlamak, tanımak ve araştırmak bu derlemenin amacı olacaktır. 

Bu çalışmada Zerdeştliğin dinsel-felsefi boyutunun günümüz ve o dönemin sosyal-politik ve inançsal ilişkilerine etkisini de ele almayı hedeflediğimizden, çalışmayı üç ana bölümde işlemeye çalıştık. İlk bölüm Zerdeşt’in peygamberlik ve inançsal yönü-boyutu olurken; ikinci bölümde Zerdeşt öğretisinin felsefik ve filozof yönü ve üçüncü bölümde öğretinin kültürel direniş geleneğimizde yeri ve rolünü kapsama aldık.

Gerçekten de Zerdeşlik hakkındaki belgelere bakıldığında, Zerdeşt’in bir peygamber ve öğretisinin de bir din olduğu savunulabilir. Bu yaklaşımın bir yere kadar belki bir haklılık payı olabilir. Ancak Zerdeşt öğretisinin sadece bir din olduğunu kabullenmek Zerdeştliğe ve Zerdeşt’e de haksızlık olur, öğretisinin evrensel boyutlardaki etkisini inkâr anlamına gelir. Bu temelde Zerdeşti öğretinin düşünsel-felsefi yönünü incelemek çok daha önemlidir ve kapitalist modernitenin belleksizleştirmesine karşı da bir duruştur. 

Bu çalışma bir araştırma-derleme olduğundan sadece yararlandığım kaynakları araştırmanın sonunda belirteceğimden, konular içinde pek yer vermedim. Konuyla ilgili çok farklı kaynakları okuyarak, not alarak derlemeye çalıştım. Bu çalışmanın bütününde emeği geçen herkese teşekkür ederim.

Araştırmacı Yazar Cihan Özyıldız Kimdir?

Cihan Özyıldız; 1968 yılında, Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Cûmê köyünde doğdu. İlk, orta ve Lise öğrenimini Lice’de tamamladı. Politik ve toplumsal nedenlerle 1992 yılında tutuklanıp cezaevine kondu. 26 yılı aşkındır cezaevindedir. 

Eserleri

* Şopên ji Destan [Kürtçe Şiir], Ronahî Yayınları,  2014 - Amed

* Filozof Peygamber | ZERDEŞT (Araştırma) J&J Yayınevi, 2018- Amed